ارزیابی روابط بین صفات در ژنوتیپ‌های گندم زمستانه تحت شرایط تنش رطوبتی انتهای فصل

به منظور شناسایی و درک روابط بین صفات مهم زراعی در گندم، 18 لاین امید بخش گندم زمستانه همراه با دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط تنش رطوبتی آخر فصل در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی میاندوآب و همدان در سال زراعی 86-85 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی مربوط به صفت بیوماس بود. عملکرد دانه با بیوماس (**0.66)، وزن هزاردانه (**0.66) و ارتفاع بوته (**0.30) همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد. با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام مشخص شد که صفات بیوماس، وزن هزار دانه و روز تا رسیدگی بیشترین تغییرات موجود در عملکرد دانه (R2=77.2) را تبیین نمودند. نتایج تجزیه علیت نیز نشان داد که بیشترین اثر مستقیم مثبت و معنی‌دار روی عملکرد دانه به ترتیب مربوط به صفات بیوماس (**0.60) و وزن هزار دانه (**0.36) بود، در حالی که صفت روز تا رسیدگی بیشترین اثر مستقیم منفی و معنی‌دار (**0.16-) را نشان داد. تجزیه به عامل‌ها بر اساس روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی چهار عامل مستقل را شناسایی نمود که این چهار عامل در مجموع 72.8 درصد از تغییرات کل داده‌ها را تبیین نمودند. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که صفات بیوماس و وزن هزار دانه می‌توانند شاخص­های گزینشی مناسبی برای افزایش عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در شرایط تنش رطوبتی انتهای فصل باشند.